Cuộc chạy đua của xe điện trong ngành công nghiệp ô tô

Thúc đẩy nhanh chóng quá trình chuyển đổi từ xe động cơ đốt trong sang sản xuất hàng loạt và sử dụng xe điện (EV), tại COP26 vào năm 2021, sáu nhà sản xuất ô tô lớn và 30 quốc gia đã ký cam kết chấm dứt việc bán ô tô chạy bằng khí đốt và dầu diesel vào năm 2040, trong khi Liên minh Châu Âu có vẻ sẽ cấm bán chúng vào năm 2035 và  Cuc Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ - EPA muốn có tới hai phần ba trong số các loại xe mới được bán ở Hoa Kỳ vào năm 2032 đều là xe điện.

Trong nước, xe điện Vinfast được bán cho các hãng xe taxi, con số sẽ lên tới hàng chục ngàn xe từ nay tới cuối năm, và tại Mỹ hay châu Âu, thì các hãng xe truyền thống cũng đang chạy đua nước rút để tung ra những mẫu xe điện tạo ra một "cuộc cách mạng" xe điện nhỏ và xe tải, xe bus điện,… Các hãng xe dù có danh tiếng đến đâu giờ cũng đều phải bắt đầu lại từ đầu với tinh thần khởi nghiệp.

Cách đây một hai tháng, trong một sự kiện Định vị thương hiệu quốc gia, ngồi cạnh tham tán Malaysia, ông này trao đổi với tôi, Việt Nam các bạn giờ tự hào quá có thương hiệu ô tô điện và nhanh chóng sản xuất ra chiếc xe điện made in Việt Nam. Còn Malaysia chúng tôi, dù có ngành công nghiệp ô tô phát triển, nhưng giờ với xe điện chúng tôi lại chưa có.

Ngành xe điện tại Việt Nam

Quả thật, Vinfast đã làm cuộc mạng xe xanh: sau Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, Huế sẽ là địa phương tiếp theo Taxi Xanh SM của Công ty Cổ phần Di chuyển Xanh và Thông minh GSM góp mặt. Đây là bước tiếp theo trong chiến lược phủ xanh các thành phố du lịch phát triển của Taxi Xanh SM trong năm nay, với mục tiêu xuất hiện tại ít nhất 5 tỉnh, thành phố và quy mô lên tới 20.000 xe. Vậy là bên cạnh nhu cầu xe cá nhân, xe ô tô điện của Vinfast đang cố gắng chinh phục và chiếm nhanh thị trường không những trong mà còn ngoài nước.

Hiện những chiếc VinFast VF e34 sơn màu xanh Cyan đặc trưng đã có mặt tại TP Huế để chuẩn bị sẵn sàng phục vụ người dân và du khách ngay trong tháng 5 này.

Ngày 17/05/2023 (giờ Canada, tức ngày 18/05 giờ Việt Nam), VinFast Canada công bố lô xe điện đầu tiên gồm 781 xe VF 8 đã cập cảng Nanaimo, British Columbia. VF 8 cũng đã chính thức nhận được các giấy phép cần thiết để bán xe và dự kiến bàn giao cho khách hàng tại Canada từ tháng 6/2023.

Đây là số xe thuộc lô xuất khẩu thứ hai ra thị trường quốc tế của VinFast, khởi hành từ Việt Nam vào ngày 16/04. Trước đó, 1.098 xe cũng thuộc lô này đã cập cảng California, Mỹ vào ngày 12/05 (giờ địa phương).

Ngày 18/5/2023, VinES (thuộc Tập đoàn Vingroup) và Marubeni Green Power Việt Nam (thuộc Tập đoàn Marubeni) đã ký kết hợp tác chiến lược để thúc đẩy việc sử dụng hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS) tại Việt Nam.

Theo thỏa thuận hợp tác, Marubeni sẽ tiến hành khảo sát đánh giá cùng VinES, sau đó sẽ đầu tư, lắp đặt và vận hành BESS tại nhiều địa điểm kinh doanh của các công ty thuộc Tập đoàn Vingroup, nhằm cung cấp các giải pháp tiết kiệm năng lượng, cân bằng phụ tải và quản lý điện năng thông minh. Hệ thống BESS cũng có khả năng được mở rộng để tích hợp cùng các hệ thống năng lượng tái tạo, thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch của Vingroup.

Toàn cầu chạy đua với ngành công nghiệp ô tô điện

Trên thế giới, với lượng hàng tồn kho của xe truyền thống, hạn chế để lựa chọn, đó không phải là một trải nghiệm thú vị của người tiêu dùng. Trên thực tế, đó là một vài năm khó khăn và rủi ro đối với toàn bộ ngành công nghiệp ô tô.

Tại sao? Đại dịch COVID-19 đã gây ra một “cú sốc” ngắn và mạnh đối với lĩnh vực này—sản lượng toàn cầu năm 2020 giảm 16%, xóa sạch thành tích tăng trưởng trong một thập kỷ—và doanh số bán ô tô mới giảm mạnh. Nhưng chính “cái đuôi dài” của đại dịch được cho là còn gây ra nhiều vấn đề hơn, vì tình trạng thiếu chất bán dẫn trên toàn cầu khiến các nhà sản xuất không thể đáp ứng các đơn đặt hàng tăng cao và buộc phải thực hiện các biện pháp như đóng cửa dây chuyền sản xuất hoặc giảm ca làm việc.

Cuộc chiến tranh Ukraine và Nga, quốc gia đã xuất khẩu tới 30% lượng palađi (một kim loại quý hiếm được sử dụng cho chất bán dẫn) của thế giới trước chiến tranh, càng làm mất ổn định chuỗi cung ứng, đặc biệt là đối với các OEM châu Âu vốn chịu tác động kép do giá năng lượng tăng nhanh.

Hơn nữa, những trở ngại này đã xuất hiện vào thời điểm chuyển đổi quan trọng: thúc đẩy nhanh chóng quá trình chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang sản xuất hàng loạt và sử dụng xe điện (EV). Tại COP26 vào năm 2021, sáu nhà sản xuất ô tô lớn và 30 quốc gia đã ký cam kết chấm dứt việc bán ô tô chạy bằng khí đốt và dầu diesel vào năm 2040, trong khi Liên minh Châu Âu có vẻ sẽ cấm bán chúng vào năm 2035 và  Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ- EPA muốn có tới hai phần ba trong số các loại xe mới được bán ở Hoa Kỳ vào năm 2032 đều là xe điện.

Đối với các tập đoàn ô tô lớn (OEM), việc thực hiện thay đổi này đồng nghĩa với việc đại tu các quy trình sản xuất, tạo chuỗi cung ứng mới, phát triển chuyên môn mới về công nghệ pin - cũng như đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển cũng như quản lý khung pháp lý hoàn toàn mới.

Và bạn không cần phải là một chuyên gia trong ngành để biết rằng các thương hiệu đột phá mới—dẫn đầu là Tesla, Rivian và Lucid ở Hoa Kỳ, BYD và XPeng ở Trung Quốc, đang ngày càng thúc đẩy các cuộc đàm phán nhằm tạo ra nhiều phát triển EV trong giai đoạn đầu, không bị cản trở bởi cơ sở hạ tầng cũ.

Do đó, có thể hiểu được rằng các nhà sản xuất lâu đời cảm thấy họ đang "bị đóng cửa" trên hai mặt trận. Một mặt, họ đang cạnh tranh với những thương hiệu ưu tiên sử dụng điện này, mặt khác, họ phải chuyển đổi nhanh hơn so với văn hóa doanh nghiệp quen thuộc của họ. Mọi thứ từ nhà cung cấp, quy trình thiết kế và sản xuất đến mô hình kinh doanh, quản lý sở hữu trí tuệ và hệ sinh thái đều phải được chuyển sang các nền tảng xe điện mới nổi - tất cả trong khi tối đa hóa lợi nhuận từ các mô hình truyền thống của họ. Một cơn bão hoàn hảo thực sự!

Với cú đúp này (và hơn thế nữa), rõ ràng là nếu một nhà sản xuất lâu đời muốn thoát khỏi "cơn bão" này thành công, họ sẽ cần phải làm nhiều việc hơn là thuê các chuyên gia tư vấn thông thường, hứa hẹn với các nhà đầu tư sẽ trở nên nhanh nhẹn và đổi mới hơn. Điều đó đã từng cắt nó - nhưng không phải bây giờ. Nó không chỉ là một sự chuyển đổi - đó là cái mà tác giả gọi là Khởi động lại cốt lõi bởi vì nó chuyển đổi một cách có hệ thống một công ty (hoặc lĩnh vực), cho dù nó đã sẵn sàng hay chưa. Các công ty trong nhiều lĩnh vực đã phải đối mặt với điều này – và một số công ty đã có những bước đi táo bạo hơn.

Các hãng lớn cũng vẫn phải Khởi Nghiệp

Dean Debiase,Tác giả bài báo đăng trên tạp chí Forbes mới đây là nhà điều hành chương trình mà ông giảng dạy tại Kellogg/Northwestern, có tên là Dancing with Startups, giúp các tập đoàn lớn khởi động lại hoạt động kinh doanh của họ bằng cách kích hoạt và khai thác tư duy kinh doanh, quan hệ đối tác và hệ sinh thái. Cấp độ yêu thích của chương trình là “Tách khỏi vai trò làm mẹ”, giúp phát triển các doanh nghiệp hoàn toàn riêng biệt để không chỉ hoạt động như một công ty khởi nghiệp mà còn nâng cao cơ hội thành công và chiếm lĩnh thị trường. Hai công ty đang làm điều này khá tốt là tập đoàn SEAT (phát âm là “Say-At”) của Ford (F) và Volkswagen (VWAGY).

Vụ “cá cược” lớn của Ford

Khi GM đối mặt với nỗi đau khi ngừng sản xuất Volt thế hệ đầu tiên, Ford đang chuyển hướng công ty sang nền tảng EV thế hệ thứ hai. Tác giả nghĩ Ford có được sức mạnh khi tách khỏi vai trò “làm mẹ” kế thừa, đầu tư hàng tỷ đô la vào xe điện, với Nhóm Model E và một nhà máy sáng tạo táo bạo ở Thành phố BlueOval, Tennessee. Không chỉ là một cơ sở, siêu phức hợp trị giá 5,6 tỷ USD sẽ là vụ “đánh cược” lớn nhất của Ford. Họ đang coi nhóm Model E là một công ty khởi nghiệp và chiếc xe tải EV ‘T3’ (tên mã) hứa hẹn sẽ khởi động lại công ty và thị trường, với những chiếc xe tải sẽ ra mắt sau khoảng hai năm nữa. Jim Farley, Chủ tịch và giám đốc điều hành của Ford, đã đặt một cổ phần cạnh tranh vào nền tảng cho biết T3 sẽ tích hợp các khả năng công nghệ mà chúng ta chưa từng thấy trước đây, “Dự án T3 là cơ hội chỉ có một lần trong đời để cách mạng hóa xe tải của Mỹ…kết hợp 100 nhiều năm kinh nghiệm về xe tải Ford với tài năng về xe điện, phần mềm và khí động học đẳng cấp thế giới. Nó sẽ là một nền tảng cho khả năng và sự đổi mới vô tận.”

“Tôi đã xem qua một thương hiệu EV mới nổi khác, SEAT, công ty ô tô lớn nhất ở Tây Ban Nha, là nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai của châu Âu sau Đức. Có trụ sở tại Martorell, ngay bên ngoài Barcelona, công ty đã tồn tại hàng thập kỷ và trở thành thương hiệu hàng đầu của đất nước trước khi trở thành công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Tập đoàn Volkswagen vào những năm 80.”

Là một thương hiệu có lợi nhuận thấp/số lượng lớn trong một tập đoàn lớn, SEAT còn lâu mới miễn nhiễm với sự gián đoạn đang thổi qua ngành công nghiệp ô tô. Wayne Griffiths, một nhân viên lâu năm của Tập đoàn Volkswagen, người đã đảm nhận vị trí Giám đốc điều hành của SEAT vào năm 2020, biết rằng anh ấy cần phải chấn chỉnh mọi thứ để khởi động lại công ty.

Một người đồng nghiệp tin tưởng vào sự thay đổi tâm lý khởi nghiệp, tôi thích những nhận xét thẳng thắn của anh ấy, “SEAT là một công ty có lịch sử vĩ đại, nhưng nó phải theo kịp thời đại và tự chuyển đổi. Tất cả những người chơi trong ngành chọn bảo vệ hiện trạng sẽ thua trong thời gian dài. Những công ty không có can đảm khám phá những chân trời mới và chuyển mình sẽ biến mất.”

Griffiths đã quyết định làm một điều gì đó triệt để, không được khuyến nghị cho những nhà lãnh đạo yếu tim – khởi động lại hai lần. Những động thái này không chỉ đặt SEAT trên con đường phát triển khả năng sản xuất EV bền vững mà còn thực hiện bước chưa từng có trong việc tạo và ra mắt một thương hiệu hoàn toàn mới trong Tập đoàn Volkswagen.

Không phải chiếc xe điện đơn điệu

Như Griffiths đã nói: “Sự đột phá thông qua điện khí hóa có nghĩa là các thương hiệu ô tô không còn cần lịch sử hay di sản nữa. Thế hệ thanh niên mới đang tìm kiếm những câu trả lời khác biệt, những thương hiệu mà cha mẹ và ông bà của họ không ưa chuộng.”

Vào năm 2018, SEAT đã ra mắt CUPRA, một thương hiệu mới, độc lập được thiết kế để giúp công ty tiếp cận cả đối tượng và mức giá mới, nằm giữa họ và các thương hiệu cao cấp như Audi.Họ đã xác định được khoảng trống trên thị trường xe điện được tiếp thị khác với trải nghiệm thương hiệu dựa trên công nghệ, ưu tiên công nghệ của Tesla hoặc Polestar.

CUPRA nổi bật so với phần lớn thiết kế tiện dụng (hơi nhàm chán) của thị trường xe điện. Giờ đây, phát triển nhanh nhất ở châu Âu, thương hiệu này đã bán được hơn 300.000 xe và đạt doanh số kỷ lục 46.500 trong quý 1 năm 2023.

Griffiths giải thích: “Chúng tôi tạo ra những chiếc xe mà không phải ai cũng thích nhưng lại khiến một số người yêu thích—thiết kế khiêu khích là một phần của điều đó. “Mọi thứ trong ô tô của chúng tôi đều tập trung vào người lái – chúng tôi đang chứng minh rằng xe điện không hề nhàm chán và trải nghiệm của người lái rất quan trọng ở đây.”

Ra mắt một thương hiệu với mức giá cao hơn đồng nghĩa với việc tăng tỷ suất lợi nhuận, điều này hy vọng sẽ giúp một công ty như SEAT có vị thế tốt hơn để chống chọi với những “cơn gió ngược” như các vấn đề vềchuỗi cung ứng, giá năng lượng và nguyên liệu thôtăng cũng như các sự kiện toàn cầu không lường trước được.

Như Ford đã học được, khởi động lại thương hiệu mới chỉ là bước khởi đầu. Vào năm 2022, SEAT, Tập đoàn Volkswagen và các đối tác của họ, đã thông báo rằng họ đang xúc tiến với Tương lai: Tiến nhanh (F3), một dự án trên toàn quốc. Họ sẽ đầu tư 10 tỷ euro vào điện khí hóa của Tây Ban Nha—một dự án mà Hoa Kỳ có thể học hỏi. Làm việc với chính phủ Tây Ban Nha, kế hoạch này bao gồm chuyển đổi địa điểm SEAT's Martorell để nó có thể sản xuất xe điện nhỏ cho các thương hiệu của Tập đoàn Volkswagen, cũng như xây dựng một nhà máy sản xuất pin gần Valencia, công ty đầu tiên của Tây Ban Nha, chỉ cách bờ biển hơn 200 dặm.

Sẽ rất thú vị khi đối chiếu và so sánh cách các nhóm và văn hóa tại địa điểm Martorell của SEAT và BlueOval City của Ford tạo ra—từ một phương tiện rõ ràng—thế hệ phương tiện giao thông tiếp theo. Từ thiết kế truyền cảm hứng đến lắp ráp linh hoạt, tôi nghĩ rằng ngành công nghiệp toàn cầu có rất nhiều điều để học hỏi và sẽ có thể mô hình hóa trường học không chỉ cho các công ty—mà còn là mô kết nối trong các hệ sinh thái đang được tạo ra.

Tây Ban Nha “bước lên” với tư cách là trung tâm xe điện

Nhận được khoản đầu tư đảm bảo từ chính phủ Tây Ban Nha, F3 có thể được coi là một phản ứng trước sự bùng nổ sớm của việc sản xuất xe điện với các công ty khởi nghiệp phương Tây và Trung Quốc, như Griffiths nhìn nhận, đó là tình huống “hành động ngay bây giờ hoặc đánh mất nó mãi mãi” và để ngành sản xuất ô tô của Tây Ban Nha lụi tàn. khi thị trường phát triển không phải là một lựa chọn.

“Nếu Tây Ban Nha không đảm nhận vai trò này, thì sẽ có một công ty nào đó của một quốc gia khác sẽ đảm nhận—ở Đông Âu, Châu Á hoặc một nơi nào khác. Và nếu ô tô điện nhỏ gọn không được sản xuất ngay bây giờ, thì nó sẽ đến từ bên ngoài châu Âu tương đối nhanh chóng,” ông nói. “Chính phủ rõ ràng rằng đây là có cơ hội duy nhất để mang lại sự chuyển đổi này cho ngành công nghiệp ô tô của Tây Ban Nha sớm hơn nhiều so với dự kiến.”

SEAT và Tập đoàn Volkswagen đã nhanh chóng hành động để đảm bảo tài trợ nhằm biến Tây Ban Nha thành một trung tâm xe điện bao gồm toàn bộ chuỗi giá trị cho xe điện trong biên giới của mình, bảo vệ nó khỏi một số thách thức toàn cầu hóa đã cản trở ngành công nghiệp trong vài năm qua. Và để kết nối tất cả, chiếc xe điện nhỏ gọn hàng đầu dự kiến ra mắt dây chuyền sản xuất vào năm 2025 sẽ là một chiếc xe điện 100%, được gọi là UrbanRebel.

Giá xe điện đối với người tiêu dùng là một trong những trở ngại chính làm chậm quá trình phát triển thị trường và không ai có thể nói chắc chắn 100% rằng cuộc cách mạng công nghiệp này sẽ diễn ra như thế nào.Các chuyên gia cho rằng sản phẩm, dịch vụ, nền tảng và thậm chí cả các ngành công nghiệp mới đều trải qua các vòng đời, từ những người dùng đầu tiên đến sự điên cuồng của thị trường đại chúng.

Thông thường,các lĩnh vực cạnh tranh tăng khả năng thâm nhập thị trường bằng cách cân bằng các đường cung và cầu—bao gồm cả các lựa chọn điểm giá thấp hơn cho các loại người tiêu dùng. Chính phủ Hoa Kỳ đang cố gắng bẻ cong đường cong đó, trợ cấp cho các giai đoạn tiêu dùng áp dụng sớm với khối lượng thấp/giá cao thường thấy. Điều này và các lực lượng thị trường cạnh tranh toàn cầu (tác giả đã đề cập đến Trung Quốc) đang thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô đầu tư hàng tỷ đô la, bất chấp những lỗ hổng đáng kể trong cơ sở hạ tầng sạc, sản xuất năng lượng có thể mở rộng và chiến lược phân phối.

Ford's Farley đang tìm cách thực hiện các động thái uốn cong đường cong lớn để phát triển hệ sinh thái EV — bao gồm khai thác, chế biến và sản xuất — cho biết “Sự thay đổi lớn sẽ là đưa tất cả khả năng xử lý đó vào bờ, nhưng cũng khai thác ở đây tại Hoa Kỳ. Nó' Sẽ là một công việc khổng lồ, giống như nó đã từng làm với chất bán dẫn.” Thực sự là những bước đi táo bạo và các OEM khác sẽ cần đẩy mạnh để định hình chính sách ở Hoa Kỳ.

Đối với SEAT, công ty vừa công bố chiếc SUV chạy hoàn toàn bằng điện đã được giấu kín từ lâu. Ra mắt vào năm tới, các nhóm thiết kế và phát triển ở Barcelona của họ đã tạo ra một nền tảng thế hệ tiếp theo có thể bắt đầu thay đổi kỳ vọng của người tiêu dùng khi nhu cầu chuyển sang thị trường đại chúng.

Cách mà SEAT từ chối “ngồi yên” và để thay đổi xảy ra với họ đã mang đến những bài học về sự phát triển và đổi mới cho các nhà lãnh đạo trong các ngành—đặc biệt là những ngành đang phải đối mặt với sự chuyển đổi và gián đoạn đang tăng tốc.